Wyszukaj na stronie
e-Urząd Biuletyn Informacji Publicznej Portal ePUAP - logowanie do systemu
Pokaż wyszukiwarkę

Charakterystyka

Powiat przeworski zajmuje wąski, długi pas rozciągający się od Pogórza Dynowskiego na południe aż po Płaskowyż Tarnogrodzki na północy. Położenie takie sprawia, że teren powiatu jest niezwykle zróżnicowany pod względem geograficznym. Na stosunkowo niewielkim obszarze znajdują się rozległe niziny, z zachowanymi resztkami dawnej Puszczy Sandomierskiej, zastępowane stopniowo pagórkowatymi terenami wokół Przeworska, a następnie łagodnie przechodzące w malownicze pasmo Pogórza Dynowskiego. W obrębie powiatu przebiega bowiem granica między silnie zróżnicowanymi jednostkami fizjograficznymi - Pogórzem Karpackim oraz Kotliną Sandomierską. Północną granice powiatu wytycza dolina rzeki Złotej, płynąca przez zalesione tereny Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, na południu wyznacza ją dolina rzeki Mleczki, malowniczo wijąca się pośród zboczy Pogórza Dynowskiego. Przez powiat przepływają też dwie największe rzeki Podkarpacia - od zachodu Wisłok a od wschodu San, obie łączące się w okolicach Sieniawy.

Administracyjnie powiat obejmuje: miasto Przeworsk, 2 gminy miejsko-wiejskie: Kańczugę i Sieniawę oraz 6 gmin wiejskich: Adamówkę, Gać, Tryńczę, Zarzecze, Jawornik Polski i Przeworsk.

Ze względu na położenie przy głównych trasach komunikacyjnych powiat jest łatwo dostępny zarówno dla turystów jak i przedsiębiorców. Przez leżący w sercu powiatu Przeworsk przebiega droga międzynarodowa E40 (krajowa 4), biegnąca do przejścia międzynarodowego z Ukrainą w Korczowej, równolegle do której biegnie autostrada A4 z dwoma węzłami na terenie powiatu przeworskiego. Miasto jest również ważnym węzłem kolejowym. Najważniejsze połączenie kolejowe to relacja: Szczecin-Wrocław-Katowice-Kraków-Przemyśl-Kijów. Z Przeworska prowadzą również linie do Stalowej Woli, Lublina i Bełżca. Miasto posiada dogodne połączenie komunikacyjne z Rzeszowem, Przemyślem, Sanokiem, Lublinem, Krakowem i Warszawą. Północną cześć powiatu przecina droga krajowa 77, którą dotrzemy zarówno do Przemyśla jak i Stalowej Woli. Wzdłuż powiatu przez Przeworsk przebiega ponadto droga wojewódzka nr 835, łącząca Lublin z Grabownicą Starzeńską i dalej Sanokiem. Teren powiatu pokryty jest gęstą siecią dróg lokalnych. Nie ma większego problemu z dojazdem do miejscowości powiatu, oraz do znajdujących się w nich zabytków.

Powierzchnia powiatu wynosi 698 km2. Liczba ludności wynosi ok. 80000 mieszkańców.

Rzeźba terenu

Powiat leży na terenie, którego dno tworzy równa jak stół, najstarsza w Polsce dolina fluwioglacjalna stanowiąca część Niziny Sandomierskiej. Krawędzi niecki stanowią: południową - próg karpacki, północną - wał moreny czołowej za Sanem i Wisłokiem. Pasmo Pogórza Karpackiego przedzielone jest w samym środku przez rzekę Mleczkę. Prostopadle do niej ciągną się wąskie i krótkie doliny . Jednak ze wszystkich dolin najpiękniejszą jest dolina Mleczki - królowa potoków i strumyków przeworskich. O próg karpacki oparły się wały moren czołowych, które ciągną się w kierunku równoleżnikowym. Osady lodowcowe zostały ułożone w charakterystyczne falujące wyniosłości, przypominające "pofalowane" morze.

Klimat

Klimat tego regionu odznacza się dużą zmiennością, związaną z przemieszczaniem się frontów mas powietrza atlantyckiego i kontynentalnego. Charakterystyczną jego cechą są częste zmiany pogodowe oraz bardzo wysoki stopień nasłonecznienia - najwyższy w skali kraju. Powiat znajduje się pod wpływem północno - zachodnich prądów oceanicznych i wiatrów wiejących od południowego wschodu i Przełęczy Dukielskiej. Zarówno średnie temperatury roczne jak i opady atmosferyczne oraz panujące wiatry są korzystne do rozwoju turystyki i rolnictwa.

Flora

Przyroda nieożywiona jest ciekawym elementem środowiska naturalnego, który warto poznać. Ziemia Przeworska posiada bogatą szatę roślinną. Dwa Nadleśnictwa: Kańczuga i Sieniawa mogą poszczycić się pięknymi obszarami leśnymi z urozmaiconym drzewostanem: jodłami, świerkami, bukami, brzozami , grabami i dębami. W miejscowości Sietesz znajduje się jedyny w Polsce rezerwat kłokoczki południowej . Na terenie Zalesia występuje piękny i potężny kilkusethektarowy zespół modrzewia europejskiego. W parkach miejskich znaleźdź można rzadkie okazy platanów, sędziwe liczące po 300 lat lipy, zasadzone ręką Jana III Sobieskiego oraz dęby liczące ok. 200 lat. Możemy obejrzeć tam również rośliny sprowadzane z innych części świata: Heracleum kaukaski, oman stepowy, pięciornik olbrzymi i tamariks. Piękne, stare drzewa rosną w ogrodach dworskich w Siennowie, Tryńczy, Łopuszce Wielkiej i Małej, Lipniku, Sieteszy, Zarzeczu, Urzejowicach i innych. Godny polecenia jest gaj pod Świętoniową, zwany "Dębrzyną". Stanowi ona pozostałość po dawnej puszczy nadwiślańskiej. W jego uroczysku znajduje się cmentarzysko prasłowiańskie. W czasach prehistorycznych uważano go za "święty gaj", co zapewniło mu przez wiele wieków nietykalność.

Nad brzegami rzek rosną głównie wierzby, olchy, osiki i topole. Roślinność łąkową, porastającą rozległe pastwiska między Nowosielcami i Białobokami reprezentują piękne goździki storczykowate i rosiczka, a w okolicy Chałupek: pełnik europejski, goryczka wąskolistna i kosaciec syberyjski.

Bogate w rośliny bagienne jest stare koryto Wisłoka między Gniewczyną Tryniecką a Wólką Małkową. Wydmy piaszczyste występujące w okolicy Jagiełły, Gorzyc, Wólki Ogryzkowej i Małkowej, Gniewczyny Trynieckiej porośnięte są lasami sosnowymi i dębami.

Fauna

W czasach zamierzchłych żyły na terenie powiatu tury, niedźwiedzie i borsuki. Obecnie występuje ogromna różnorodność gatunków. Obszary leśne zamieszkują zające, jelenie, wilki, sarny i dziki, które grasują masowo w południowej części powiatu. W Mleczce żyją piżmaki. W lasach mieszanych z gęstym podszyciem, w okolicach Zalesia i Łapajówki spotkać można: skowronki, jaskółki, słowiki, dzięcioły zielone i pstre, dzierzby, kosy, zięby, wilgi, muchołówki, pokrzywki, pliszki, drozdy, szpaki, dzierlatki, sikorki, gile, czyżyki, świergotki polne, kwiczoły, kowaliki, kukułki, kuropatwy, przepiórki, derkacze, sojki, turkawki, czajki i szczygły. W Św. Jeziorze (koło Nowosielec) pływają kurki - nurki. W powietrzu panuje i straszy ptactwo jastrząb.

Wody Mleczki, Sanu, Wisłoka i jezior obfitują w ryby. Są wśród nich: okonie, sandacze, sumy, świnki, szczupaki, karpie, karasie, leszcze, brzany, płocie, wzdręgi (krasnopiele) i węgorze. Istnieją więc bardzo dobre warunki do wędkowania, zarówno amatorskiego, jak i zawodowego.

Na skrajach lasów nad brzegami rzek i potoków, na moczarach i łąkach, którymi w czasie wędrówkach będziecie się Państwo poruszać napotkacie w sezonie wiosenno- letnim roje motyli, wśród których rej wodzą: paź królowej, latolistek - cytrynek, rusałka - pawik, żałobnik, admirał, wierzbowiec, pokrzywnik, rusałka- ceik, szafraniec, mieniak - łącznik, osetnik, ikar, sówka, chojnówka i najpopularniejszy ze wszystkich bielinek-kapustnik oraz wiele innych.

Bogactwa naturalne

gips, alabaster ok. Łopuszki Wielkiej, pokłady eksploatowane już w okresie przedwojennym, możliwość przerabiania surowca na miejscu
piaskowiec kamieniołomy w Manasterzu, Hucisku Jawornickim i Hadlach Szklarskich, przydatny jako surowiec do budowy dróg i jako podkład nawierzchniowy dróg ulepszonych
glina występuje na krawędzi pogórza i w pasie lessowym, doskonały materiał budowlano-ceramiczny; wykorzystywana jako surowiec w cegielniach
torf cienkie i niezbadane pokłady w ok. Mikulic i Gorzyc
piasek rzeczny Wisłok, San , doskonały do wyrobów betonowych, kręgów i dachówki
węgiel kamienny ok. Łopuszki Wielkiej, Manasterza i Widaczowa, pokłady tzw. "porwańca" dochodzące do 0.5 m grubości, eksploatacja sposobem mechanicznym jest nieopłacalna
ruda darniowa łąki Grzęski i Świetoniowej; nie nadaje się do eksploatacji ze względu na niski procent zawartego w niej żelaza

Zobacz:

Przydatne linki

Przeczytaj deklarację dostępności strony internetowej

e-Urząd Biuletyn Informacji Publicznej Portal ePUAP - logowanie do systemu Podkarpacki System e-Administracji Publicznej

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Plików Cookies.

Zamknij informację o plikach Cookies