Kultura

Centrum życia kulturalnego powiatu jest Przeworsk. W mieście funkcjonuje Miejski Ośrodek Kultury, przy którym działają liczne kluby młodzieżowe, kółka zainteresowań i zespoły artystyczne oraz kino.

W dawnym Pałacu Lubomirskich znajduje się "Muzeum - Zespół Pałacowo Parkowy", który jest instytucją wielodziałową. Funkcjonuje w nim dział historii miasta, dział historyczno - artystyczny, dział historii pożarnictwa oraz biblioteka muzealna. Przy muzeum działa galeria "Magnez" gdzie przygotowuje się wystawy artystyczne, historyczne i sztuki współczesnej. Niektórym z nich towarzyszą lekcje i warsztaty związane z szeroko pojęta edukacją kulturalną i artystyczną dzieci i młodzieży. Jedna z najważniejszych wystaw organizowanych przez muzeum jest Regionalny Przegląd Małych Form Plastycznych "Salon Plastyki w Przeworsku". Impreza ta o charakterze konkursowym adresowana jest do środowiska artystów plastyków w całym regionie podkarpackim. Wystawa jest udokumentowana katalogiem wydanym na dobrym poziomie artystycznym. Z fachowego księgozbioru Biblioteki Muzealnej korzystają często uczniowie z okolicznych szkół, nauczyciele i studenci. Muzeum współorganizuje imprezę cykliczną pod nazwą "Weekend Kultury Przeworskiej".

Na terenie Powiatu znajduje się również Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna oraz dwie biblioteki miejsko - gminne, sześć bibliotek gminnych wraz z filiami i punktami bibliotecznymi. W Przeworsku swoją siedzibę ma także filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej w Przemyślu. Sieć bibliotek w Powiecie tworzą 32 placówki. Biblioteki wchodzące w skład sieci posiadają różny standard lokalowy, niektóre placówki nie spełniają wymogów budownictwa bibliotecznego (brak zaplecza sanitarnego, brak wody, zbyt małe pomieszczenia, bez możliwości stworzenia w bibliotece miejsca pracy dla czytelnika. Uzupełnianie zbiorów w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Przeworsku w minionym roku przedstawia się na tle pozostałych bibliotek bardzo niekorzystnie. Biblioteki publiczne w naszym Powiecie dalece odbiegają od normy obowiązującej w zakresie wzbogacania zbiorów bibliotecznych, która wynosi 18 woluminów na 100 mieszkańców. Zbiory bibliotek publicznych w Powiecie wzbogaciły się także o dary książkowe pochodzące od czytelników oraz pozyskiwane od instytucji pozarządowych wspierających działalność bibliotek publicznych. Dary dla biblioteki powiatowej pochodziły głównie z "Fundacji Pomocy Bibliotekom Polskim" w Warszawie. Obok zbiorów książkowych w bibliotece gromadzona jest również prasa dla dorosłych, dzieci oraz pisma fachowe. W roku 2002 w bibliotekach publicznych zarejestrowano 10955 czytelników. Ogólnie liczba czytelników w powiecie wzrosła o 318.

Filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej znajduje się w Przeworsku przy ul. Jagiellońskiej. Biblioteką kieruje Pani Anna Haładyj. Na dzień 31.12.02 zgromadzony w niej księgozbiór wynosił 45599 woluminów o wartości 127880 zł. Biblioteka prenumeruje 66 tytułów czasopism w tym 46 psychologiczno - pedagogicznych. W roku 2002 zarejestrowano 1858 osób wypożyczających, w tym 546 nauczycieli, 368 studentów uczelni pedagogicznych, 613 studentów innych kierunków studiów. W wypożyczalni nie ma wolnego dostępu do półek. Każda pozycja książkowa jest proponowana przez nauczyciela - bibliotekarza. W czytelni wypożyczono 8573 woluminy, w tym 5529 książek oraz 3044 czasopisma. Stosując doradztwo czytelnicze udzielono 6533 informacje bibliograficzne czytelnikom indywidualnym o bardzo szerokim zakresie tematycznym tym samym służąc pomocą przy pisaniu prac kontrolnych, magisterskich oraz przygotowaniach do egzaminów. Tworząc warsztat informacyjny biblioteki opracowano około 4000 kart katalogowych i około 3800 opisów bibliograficznych do kartotek zagadnieniowych. Biblioteka współredaguje "Przeworskie Forum Oświatowe". Włączając się w proces wspierania realizacji reformy oświatowej opracowano:

• zestawy bibliograficzne do tematów konferencji metodycznych organizowanych przez nauczycieli doradców przedmiotowych,
• omawiano i recenzowano nowości wydawnicze,
• prezentowano analityczne przeglądy piśmiennictwa związane ze zmianami w oświacie i naukach pedagogicznych,
• czytelnia biblioteki była miejscem 7 konferencji nauczycieli historii, 21 spotkań nauczycieli polonistów, odbyły się 4 warsztaty dla nauczycieli wychowawców oraz 2 nauczycieli matematyków,

W ramach obchodów "Tygodnia Tradycji i Współczesności Kultury Przeworskiej" zorganizowano wystawy promujące twórczość uczniów szkół Przeworskich we współpracy z towarzystwem literackim im. Adama Mickiewicza i PODN w Przemyślu współorganizowano warsztaty literackie "Style interpretacyjne poezji" - doktor S. Bortnowski. Biblioteka udziela instruktażu metodycznego bibliotekom szkolnym wg zgłoszeń. Zatrudnia 4 nauczycieli bibliotekarzy z wykształceniem wyższym pedagogicznym.

Godziny otwarcia:
poniedziałek-piątek- 9.00-15.00

Na terenie Powiatu przeworskiego działają również gminne i wiejskie ośrodki kultury, świetlice, koła gospodyń wiejskich i remizy strażackie oraz liczne zespoły artystyczne. Centrum życia kulturalnego skupia się również w galerii "Pod Kapeluszem" w Sieniawie. Zgromadzone nad rzeką Mleczką i pieczołowicie odrestaurowane starodawne chaty wiejskie pod nazwą "Motel Skansen Pastewnik" służą jako miejsca noclegowe oraz restauracyjne dla odwiedzających nasze miasto gości. Działalność kół gospodyń wiejskich w powiecie skupia się na organizowaniu kursów, pogadanek i szkoleń. Koła te również zajmują się kultywowaniem tradycji i zwyczajów ludowych, organizowaniu imprez, pokazów oraz spotkań biesiadnych z prezentacją przyśpiewek, tradycyjnych potraw wiejskich oraz strojów ludowych. W roku 2002 główną taka imprezą była "Jużyna - Biesiada pod Jaworem", którą koła gospodyń wiejskich zorganizowały w Jaworniku Polskim. Imprezy tego typu sprzyjają integracji mieszkańców całego Powiatu. W większości członkinie tych kół działają również w zespołach tańca ludowego, zespołach śpiewaczych oraz kapelach ludowych.
Przy Kole Gospodyń Wiejskich w Gorliczynie swoją działalność prowadzi Dziecięcy Zespół Piosenki i Tańca "Niezapominajki" prowadzony przez Stefanię Cierpisz i Stanisławę Krupę, który swoimi występami uświetnia szereg imprez powiatowych. W Powiecie przeworskim działają następujące zespoły ludowe, śpiewacze i kapele:

• Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca "Niezapominajki" z Gorliczyny 
• Regionalny Zespół Pieśni i Tańca "Gacoki"
• Kapela Ludowa "Rutyniarze" z Sieniawy
• Zespół "Rozśpiewana Gromada" ze Studziana
• Zespół Śpiewaczy "Krzeczowiczanki"
• Zespół Śpiewaczy "Jawor" z Jawornika Polskiego
• Orkiestra Ludowo - Podwórkowa "Cechowa Ferajna" z Przeworska
• Zespół Śpiewaczy ze Studziana
• Ludowy Zespół Śpiewaczy "Dolanie" z Gniewczyny Trynieckiej
• Kapela Ludowa "Gacoki"
• Kapela Ludowa Rodziny Pudełków z Siedleczki
• Zespół Śpiewaczy "Grzęszczanie"
• Kapela Ludowa z Gniewczyny Tynieckiej

Przy Bazylice p.w. Ducha Świętego w Przeworsku działa chór męski "Echo". W miejscowości Tryńcza działa Stowarzyszenie Chóralne "Chór Cantilena". Na terenie Powiatu przeworskiego działają również orkiestry dęte OSP, orkiestra dęta przy Cukrowni "Przeworsk" oraz przy Fabryce Wagonów "Gniewczyna" S.A. Uświetniają one swoim występem imprezy kulturalne, święta państwowe, kościelne, wydarzenia artystyczne oraz inne imprezy lokalne.

• Orkiestra Dęta OSP Kańczuga
• Orkiestra Dęta OSP Sietesz
• Orkiestra Dęta OSP Gać
• Orkiestra Dęta OSP Krzeszowice
• Orkiestra Dęta OSP Siennów
• Orkiestra Dęta OSP Łopuszka Wielka
• Orkiestra Dęta OSP Sieniawa
• Orkiestra Dęta OSP Tryńcza

Program działań kulturalnych do końca kadencji, jego założenia i sposób wdrażania.

Program działań kulturalnych zawarty jest w strategii rozwoju powiatu 2002-2006. Założenia programu działań kulturalnych:

• kształtowanie i rozwój życia kulturalnego regionu
• upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie historycznym i kulturowym powiatu
• promocja walorów kulturowych i przyrodniczych
• podtrzymywanie tradycji ludowych
• rozwój zainteresowań i zdolności artystycznych dzieci i młodzieży oraz innych form aktywności twórczej
• integracja środowiska lokalnych artystów
• propagowanie dorobku artystycznego lokalnych artystów
• działania w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego
• integracja z Unia Europejską przy zachowaniu i szczególnej pielęgnacji własnej tożsamości kulturowej
• promowanie tradycji rzemiosła artystycznego w formie jarmarków, pokazów, kiermaszów
• zakończenie rewaloryzacji Muzeum w Przeworsku - Zespołu Pałacowo Parkowego
• powołanie Centrum Wspierania Folkloru Ziemi Przeworskiej
• integracja społeczeństwa poprzez kulturę lokalną
• przybliżenie dziedzictwa kulturowego powiatu i jego tradycji poprzez organizację konkursów, konferencji i pogadanek w placówkach kulturalnych i oświatowych
• utworzenie organizacji przy Muzeum w Przeworsku - Zespół Pałacowo Parkowy, której celem statutowym będzie pozyskiwanie pozabudżetowych środków finansowych na działalność tej jednostki oraz jej promocję

Program ten wdrażany jest poprzez współpracę Starostwa Powiatowego w Przeworsku z Urzędem Marszałkowskim, Wojewódzkim oraz z jednostkami organizacyjnymi Powiatu Przeworskiego, które trudnią się upowszechnianiem kultury, udział w szkoleniach, współpraca z gminami i szkołami, współpraca z Podkarpackim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, promocja twórców i zespołów ludowych, udział w spotkaniach i konferencjach, pomoc w organizacji konkursów, wystaw, prelekcji i innych imprez kulturalnych.

Na terenie Powiatu Przeworskiego funkcjonują następujące stowarzyszenia zajmujące się działalnością kulturalną:

• Stowarzyszenie Artystów Przeworskich z siedzibą w Muzeum w Przeworsku - Zespół Pałacowo Parkowy
• Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Przeworsku
• Fundacja Pomocy Młodzieży im. Jana Pawła II "Wzrastanie" w Lipniku (oddział w Łopuszce Małej oraz Warsztaty Terapii Zajęciowej w Przeworsku)

Koordynacja działalnością kulturalną na terenie Powiatu polega na:

• pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych na organizację imprez kulturalnych,
• promocji twórców i zespołów ludowych,
• dofinansowaniu przez Zarząd Powiatu imprez kulturalnych,
• organizacji imprez, pokazów, występów, prelekcji, konkursów, pogadanek, festiwali, wystaw,
• udzielaniu finansowego wsparcia na remonty zabytków,
• fundowaniu nagród dla osób szczególnie wyróżniających się w działalności kulturalnej,
• organizowaniu imprez warsztatowych mających na celu przybliżanie wartości kulturowych oraz promocję nowych talentów,
• wspieraniu działań stowarzyszeń oraz fundacji mających na celu uzyskanie dotacji na wsparcie działalności kulturalnej.